Səhabələr

Ümrə səfəri və Hudeybiyyə

Rəsulullahın (s.ə.s.) elçiləri

Vəziyyət hələ də qeyri-müəyyənliyini saxlayırdı. Bu zaman Allah Rəsulu (sallallahu əleyhi və səlləm) bir addım da atır: Sələb adlı dəvəsini səhabə Hiraş ibn Ümeyyəyə verib Qureyşin yanına göndərir. Məqsədi döyüş fikrində olmadığını və yalnız ümrə niyyəti ilə gəldiyini bir daha bildirmək idi.

Hz.Hiraş gəlib çatan kimi İkrimə ibn Əbu Cəhil qılıncını çəkib dəvənin ayaqlarına endirir. Bu kin-nifrətlə az qala Hz.Hiraşı da öldürəcəkdi. Onu bu qədər qəzəbli olduğunu  görən Ahabış qəbilələri dərhal müdaxilə edib elçinin öldürülməsinə imkan vermir və Hz. Hiraşı sərbəst buraxaraq geri göndərirlər. Hz. Hiraş da Allah Rəsulunun (s.ə.s.) hüzuruna gələrək baş verənləri danışır.

Gərginlik günbəgün artırdı və belə bir şəraitdə atılan hər addım çox əhəmiyyətli idi. Qureyş olduqca narahat idi: düşünmədən hərəkət edir, qeyri-iradi hərəkətləri ilə işi dalana sürükləyirdilər.

Allah Rəsulu isə ismarışlarını aydın şəkildə Qureyşin nüfuzlu adamlarına çatdırmaqda qərarlı idi. Onların ağıl və vicdanlarına xitab edəcək, Allah rizasından başqa niyyəti olmayan müsəlmanlarla Beytullahın arasından çəkilmələrini istəyəcəkdi. Bu dəfə Qureyşə elçi göndərmək üçün Hz. Öməri çağırır. Hüzura gələrək Peyğəmbərimizin (s.ə.s.) niyyətini öyrənən Hz. Ömər:

– Ya Rəsulullah, – deyir, – Qureyşin canıma qəsd edəcəyindən əndişə edirəm. Çünki mənim onlara olan düşmənçiliyimi yaxşı bilirlər. Üstəlik orada Adiyy oğullarından da heç kim yoxdur ki, məni qorusun! Buna baxmayaraq, ya Rəsulullah mənim getməyimi istəyirsənsə, tərəddüdsüz gedərəm!

Əlbəttə ki, Hz. Ömərin narahatlığı təkcə öz canı ilə bağlı deyildi. O gün orada Hz. Ömər kimi bir elçinin öldürülməsi döyüşün tərəddüdsüz başlanmasına səbəb olardı və əlverişsiz şəraitdə belə bir döyüşün nə ilə qurtaracağını qabaqcadan demək mümkün deyildi. Hz. Öməri dinləyən Allah Rəsulu düşüncələrə dalır:

– Ya Rəsulullah, – deyə davam edir Hz. Ömər, – ancaq mən Sənə Qureyşin nəzərində məndən daha qiymətli, hörmətli, onu qoruyacaq insanlar baxımından daha üstün və əlaqələri daha güclü olan insanı tövsiyə edirəm: Osman ibn Afvan.

Möminin uzaqgörənliyi və məntiqi çox əhəmiyyətli idi; Hz. Ömərin bu ifadələri də başdan-ayağa bəsirətlə dolu idi. Bundan sonra Allah Rəsulu (s.ə.s.) Hz.Osmanı hüzuruna çağırır:

– Qureyşin yanına get və onlara çatdır ki, bizim  döyüşmək niyyətimiz yoxdur, yalnız ümrə üçün gəlmişik! Eyni zamanda onları İslama dəvət et! – deyir.

Hz. Osmanın vəzifəsi bununla bitmirdi; iman gətirib hicrət edə bilməyənlərlə və ya hicrətdən sonra Məkkədə müsəlman olanlarla görüşməli, yaxın zamanda baş verəcək fəthin müjdəsini verməli, Allahın tezliklə dinini Məkkədə də hakim edəcəyini və bundan sonra imanlarını gizlətməyə ehtiyac hiss etmədən, açıq şəkildə İslamiyyəti yaşayacaqlarını bildirməli idi.

Beləliklə, Hz.Osman yola düşür. Bəldaha gəlib çatanda qureyşlilər qarşısına çıxır:

– Haraya gedirsən? – deyə soruşurlar.

– Məni sizin yanınıza Rəsulullah göndərdi, – deyə təmkinlə sözə başlayır, – sizi İslama və Allaha iman etməyə dəvət edirəm. Ya hamınız birlikdə müsəlman olacaqsınız ki, Allah dinini üstün tutub Peyğəmbərini mütləq qalib edəcəkdir, ya da Onun yolundan çəkiləcəksiniz ki, bu vəziyyətdə Ona qarşı çıxanlar siz deyil, başqaları olacaq! Əgər Rəsulullah məğlub olsa, onsuz da ürəyinizdən olar! Əgər qalib gəlsə, seçim sizə qalır, yəni ya siz də digər insanlar kimi İslamı qəbul edər, ya da Onunla savaşarsınız! Döyüşün sizi nə hala gətirdiyini özünüz də yaxşı bilirsiniz; əməlli-başlı bitib tükəndiniz və rəhbərlərinizi itirdiniz! Bundan başqa Rəsulullah döyüşmək üçün deyil, nişan qoyulmuş qurbanlıqlarla yalnız ümrə niyyəti ilə gəldiyini və qurbanları kəsib geri dönəcəyini sizə xəbər verməyimi istədi.

– Söylədiklərini eşitdik, – deyirlər, – ancaq bu, əsla mümkün olası iş deyil. O, belə qəfil üstümüzə gələ bilməz! Get və dostlarına söylə: əsla üstümüzə gələ bilməyəcək!

Qureyşin qapısını aralamaq "mümkün"ə bənzəmirdi. Hələ Qureyş rəhbərləri ilə görüşmədən kütlənin etirazları ilə qarşılaşmışdı. Onları keçib böyüklərlə görüşmək qeyri-mümkün görünürdü. Bütün bunları görən Hz. Osman geri dönürdü ki, Əban ibn Səidlə rastlaşır. Onu görən kimi yanına gəlir və bir müddət hal-əhval tutduqdan sonra Hz. Osmana:

– Nəyə ehtiyacın varsa, çəkinmədən söylə, – deyir.

Hətta öz atından enir, ona Hz. Osmanın minməsini xahiş edir, özü də onun tərkinə qalxır. Hz.Ömər haqlı çıxmışdı. Çıxılmaz vəziyyətdə qalanda köhnə dostluqlar fayda vermiş və bağlı görünən qapılar birdən-birə açılmışdı. Çünki bir tərəfdən Əban:

– Sağa və sola istədiyin tərəfə get və heç kimdən qorxma! Çünki Səidoğulları Hərəmin ən əziz və şərəfli adamlarıdır, – deyir və Hz. Osmana aman verdiyini şeirin dili ilə hər kəsə elan edir.

Beləcə Kəbəyə qədər gəlirlər və Hz.Osman dərhal Qureyşin böyükləri ilə görüşür. Hər biri ilə dönə-dönə danışıqlar aparır, Rəsulullahın ismarışlarını çatdırır. Hamısı da:

– Məhəmməd əsla üstümüzə belə gələ bilməz! – deyir. Ancaq Hz. Osmanı da sıxışdımırlar, ona:

– Əgər istəyirsən, gəl və Beytullahı təvaf et! – deyirlər.

– Rəsulullah təvaf etməyincə Beytullahı təvaf edə bilmərəm, – deyə təklifi rədd edir.

Hz. Osman Qureyşin niyyətini anlayır və vaxt itirmədən digər vəzifəsini də yerinə yetirmək üçün o günə qədər sıxıntılar məngənəsində inləyən möminlərin qapısını döyür:

– Rəsulullah buyurur ki, – deyə sözə başlayır. Qapıda Hz. Osman kimi səhabəni görənlərin və onlara Allah Rəsulundan xəbər gəldiyini eşidənlərin sevinci hədd-hüdudları aşır. Bunu altı il gözləyənlər vardı, Onu bildikdən sonra bu qədər hicrana dözmək çətin idi. Ancaq Hz. Osman salam gətirmək, sadəcə baş çəkmək üçün gəlməmişdi. O:

– Rəsulullah buyurur ki, sizi çox yaxında qanadlarım altına alıb qoruyacağam və artıq bundan sonra Məkkədə heç kəs imanını gizlətmək məcburiyyətində qalmayacaq, – deyə Allah Rəsulunun müjdəsini verir.

Soyuq qışda bahar rüzgarlarını xatırladırdı bu müjdə. Müsəlman olduqlarını açıq-aşkar yaşamağı o qədər arzulayırdılar ki... Bu gün qapılarına Hz. Osman kimi bir elçi gəlmişdi; demək ki, çox yaxında bu müjdə də, əlbəttə, gerçəkləşəcəkdi. Qapılarından ayrılarkən:

– Rəsulullaha bizdən də salam söylə, – deyə əl edir və göz yaşı tökürdülər. Hz. Osmanın bu səfəri üç gün çəkir.