Ümrə səfəri və Hudeybiyyə

Dönüş yolu və yeni möcüzə

Artıq Hudeybiyyəni tərk edib Mədinəyə doğru irəliləyirdilər. Əvvəlcə Məhruz-Zəhranda, sonra isə Usfanda qonaqlayırlar. Yeməyə bir şeyləri qalmamışdı və Allah Rəsulunun (s.ə.s.) hüzuruna gəlib minik dəvələrinin kəsilməsinə icazə istəyirlər və Allah Rəsulu da izin verir. Sevinirlər, ancaq bu, çox çəkmir. Məsələni eşidən Hz.Ömər Rəsulullahın (s.ə.s.) hüzuruna gəlib:

– Ya Rəsulullah, – deyir, – belə etmə. İnsanların yanında ehtiyatda artıq dəvənin olması daha məqsədəuyğundur. Sabah ac və piyada halda düşmənlə qarşılaşsaq, nə edərik! Ancaq əgər uyğun görsən, əmr et, əllərindəki ərzaqları gətirib bir yerə toplasınlar və Sən də onların üstünə bərəkət duası oxu. Şübhəsiz ki, Allah Sənin duan vasitəsilə bizi yurdumuza çatdıracaq!

Allah Rəsulu (sallallahu əleyhi və səlləm) Hz.Ömərin təklifini bəyənir və insanlara səslənərək əmr edir ki, əllərində olan ərzaqları gətirsinlər. Həmçinin yerə bir dəri sərir və gətirilən ərzaqları bu dərinin üstünə yığdırır.

Səhabələr nə qədər azuqələri  varsa, dərhal hamısını gətirib ortaya qoyur. Ən çox gətirən bir ölçək (təxminən bir kiloqrama bərabər çəki vahidi) xurma gətirmişdi. Hər kəs gətirəcəyini gətirib ortaya qoyandan sonra dərinin üstünə zəif bir oğlaq boyda azuqə görünür.

Alahın Rəsulu (s.ə.s.) bu yeməklərin yanında əllərini açaraq dua etməyə başlayır. Bir müddət dua edib üzünü əshabına tutur:

– Allahın adı ilə süfrədən yeyib qarnınızı doydurun, – buyurur.

Min dörd yüz insan sıra ilə bu süfrəyə gəlir və qarnını doydurub geri çəkilir. Hətta yalnız qarınlarını doyurmaqla kifayətlənmir, əllərindəki qablarını da yeməklə doldurub geri dönürlər. Artıq hamı gəlib qarnını doydurmuş, qablarını da doldurmuşdu. Ancaq oğlaq böyüklükdə olan azuqə azalmamışdı!

Hz.Ömər vəsiləsi ilə bir möcüzə də gerçəkləşir və Allah Rəsulu belə bir vaxtda nemətlərini onlardan əsrgəməyən Allaha şükr edir.

Üzündə təbəssüm vardı Rəsulullahın! Hətta əshab Onun inciyə oxşar dişlərini də görür. Sonra da həmd edir Rəbbinə:

– Allahdan başqa ilah olmadığına və Mənim də Onun Rəsulu olduğuma şəhadət edirəm. Allaha and olsun ki, bu iki şeyə iman edib Allaha qovuşan insan cəhənnəm əzabından qurtular!

Bu, nə böyük iltifat idi: Allah Rəsulu (s.ə.s.) başda olmaqla səhabələr sürəkli Allahın lütfü, ehsanı ilə sevinirdi. Rəsulullahla birlikdə atdıqları hər addım, qarşılaşdıqları hər məsələ və ortaya qoyulan həll yolları iman baxımından onları əlçatmaz edir və beləcə daim xariqüladə hadisələr qurşağında bu yola davam edirdilər.

Beləcə Rəsulullah (s.ə.s.) yola çıxmaq əmrini verir. Bu dəfə də səmanın qapıları açılır, yağış yağmağa başlayır. Əshabın sevincinin həddi-hüdudu yox idi. Quraqlığın ətrafı qovurduğu bir zamanda bunun mənası böyük idi. Əllərini açır və səmadan enən ilahi mərhəmətdən doyunca içirlər. Dalbadal lütf edilən bu qədər ilahi inayət qarşısında Allah Rəsulu (s.ə.s.) əshabına dönüb xitab edir.

Nəbinin nəsihəti davam etdiyi vaxt kənardan üç nəfər gəlir. Onların biri səhabələrin arasına girib halqaya daxil olur, digəri halqanını arxasında oturur, üçüncüsü isə üzünü çevirərək oradan uzaqlaşır. Gördüyü hər şeyi dəyərləndirən Allah Rəsulu (s.ə.s.) bu üç şəxsin vəziyyətini də xütbəsində qeyd edir:

– Bu üç nəfər haqqında sizə danışımmı?

Təbii ki, əshab: "Bəli, ya Rəsulullah," – deyir.

– Onların biri həya etmiş və arxa cərgədə oturmuşdur, Allah da onun həyasını təqdir etmişdir. Digəri tövbədə səmimi olduğunu göstərmiş və Allah da onun tövbəsini qəbul etmişdir. Üçüncüsünə gəlincə isə o, üz çevirmişdir, Allah da mərhəmətini kəsib nəzərlərini ondan uzaqlaşdırmışdır!

Hudeybiyyə ən böyük fəthdir

Böyük bir qazancla geri dönürdülər. Ancaq Rəsulullahın (s.ə.s.) qulağına bəzi söz-söhbətlər gəlib çatır. Bəziləri Hudeybiyyənin bir fəth olmadığını söyləyir, qurbanları kəsə bilmədən və Beytullahı təvaf etmədən geri dönmələrini buna bir sübut kimi göstərirdilər. Mömin olaraq onlara sığınan insanların müşriklərə təslim edilməsini də bu "sübut"a əlavə edirdilər.

Hər söz-söhbət dinlə bağlı yeni bilgilərin ortaya çıxması ilə nəticələnirdi. Bu söz-sözhbəti eşidən Allah Rəsulu (s.ə.s.) üzünü əshabına tutur:

– Bunlar nə pis sözlərdir! Əksinə bu, fəthlərin ən böyüyüdür, çünki müşriklər qılınclarını qınlarına qoymuş və sizi öz yurdlarından ancaq sözlə uzaqlaşdırmağa razı olmuşlar! Sizinlə oturub müqavilə bağlamaq istəyir və təhlükəsizlikləri üçün də sizə müraciət etmə lüzumunu  hiss edirlər! Çünki onlar sizi diqqətlə nəzərdən keçirdikdə xoşlarına gəlməyən mənzərə ilə qarşılaşdılar və Allah (c.c.) sizi müzəffər etdi. İndi siz əmin-amanlıq içində və savab qazanıb  yurdunuza dönürsünüz ki, bu, fəthlərin ən böyüyüdür! Uhudu nə tez unutdunuz! Hanı o günlər ki, Mən arxadan sizə səsləndiyim halda, arxanıza baxmadan yuxarılara dırmanırdınız! Hamısının birdən üstünüzə gəldiyi günü – Əhzab gününü bir xatırlayın. Onlar hər tərəfdən üstünüzə hücum çəkəndə gözlər az qala hədəqəsindən çıxmış və ürəklər ağıza gəlmişdi. O zaman siz hətta Allah haqqında bəzi şübhələrə qapılmışdınız!

Allah Rəsulunun (s.ə.s.) bu minnət dolu sözlərini eşidən səhabələrin hamısı bir ağızdan:

– Allah və Rəsulu doğru deyir, həqiqətən də, bu, fəthlərin ən böyüyüdür, – deyir.

Məsələyə daha geniş prespektivdən baxmaq lazım idi. Bu vəziyyətdə daha geniş düşünüb sabahkı nailiyyətlərin hesabını aparmaq ən ağıllı iş idi. Eyni zamanda Hudeybiyyə Rəsulullahın da qeyd etdiyi kimi, hələ dünənə qədər onları insan yerinə belə qoymaq istəməyən və qılıncdan başqa yol görməyən müşriklərlə eyni masada oturmaq və bununla Müsəlman varlığını rəsmən qəbul etdirmək demək idi. Diqqətlə baxıb dərindən düşünəndə məsələnin əsl mahiyyətini anlamaq olurdu. Buna görə də səhabələr boyunlarını bükür, Rəsulullaha bunları demək lüzumunu hiss edir:

– Vallah, ya Rəsulullah! Biz Sənin düşündüklərini düşünə bilməmişdik. Həqiqətən də, Sən Allahı və bizə aid olan işləri ən yaxşı bilənimizsən!

Küraül-Qamimə çatanda Allah Rəsulunun dəvəsi yerişini dəyişir, həddən artıq yük aparırmış kimi əziyyət çəkməyə başlayır. Uzaqdan Qasvaya diqqətlə baxanlar Rəsulullaha yeni bir vəhy gəldiyini çoxdan anlamışdı. Rəsulullaha israrla sual verdiyi halda, heç cür cavab ala bilməyən Hz.Ömər vəziyyəti anlayınca özü haqqında bir ayənin nazil olmasından narahat olur və dəvəsini mahmızlayaraq qabağa gəlir. Çox keçmədən Allah Rəsulu vəhy gələrkən  sualını cavabsız qoyduğu Hz.Ömərə səslənir. Nəbəvi sədanı eşidən Hz.Ömərin gələn ayənin özü haqqında olması qorxusu ilə təşvişə düşür.

Rəsulullah (s.ə.s.) buyurur:

– Bu gecə Mənə elə bir surə endirildi ki, o, Mənə dünya və ona aid olanlardan daha sevimlidir!

Hər kəs gələn ayələrin məzmununu bilmək istəyir, Allah Rəsulunun ətrafına toplanıb gələn surəni öyrənmək üçün səbirsizliklə gözləyir. Rəsulullah (s.ə.s.) onlara "Fəth" surəsini oxuyur:

– Həqiqətən, Biz Sənə açıq-aşkar bir zəfər bəxş etdik! – ayəsi ilə başlayırdı surə.

Şübhəsiz ki, bu, bir neçə saat öncə Allah Rəsulunun dediyi sözlərin təsdiqi idi. Bir səhabə bütün bunların bir daha Allah Rəsulu tərəfindən təsdiq olunmasını istəyirmiş kimi:

– Bu,  bir fəthdirmi? – deyə təkrar sual verir və bunun cavabında Rəsulullah (s.ə.s.) da:

– Allah and olsun ki, bu mütləq bir fəthdir, – buyurur. Beləliklə, məsələ bir daha təsdiqlənir, Hudeybiyyənin bir fəth olmasına da heç kimin şübhəsi qalmır.

Elə surəni endirən Cəbrail də belə bir fəthə imza atdığı üçün Allah Rəsulunu təbrik edir və O da qarşılıq verir. Bunu görən səhabələr də Allah Rəsuluna (sallallahu əleyhi və səlləm) yaxınlaşır və Allahın ehsan etdiyi belə əhəmiyyətli bir fəthin sevincini bölüşürlər.^[18]

Zaman-zaman səslərini ucaldıb etdikləri etirazların bağışlandığını öyrənmiş və bir az rahat olmuşdular. Bundan sonra yaxşı anlamışdılar ki, Rəsulullahın hər hansı bir seçimi nə Allahın iradəsi xarcindədir, nə də bu seçim qarşısında alternativlər axtarmaq bir möminə yaraşan davranışdır.

Artıq Rəsulullah əshabı ilə birlikdə gecə-gündüz demədən irəliləyir, tezliklə Mədinəyə çatmaq istəyirdi. Allah Rəsulu (s.ə.s.) ilə əshabın ümrə məqsədi ilə Mədinədən çıxdığı gündən bir ay yarım keçmişdi. Bu surənin təqribən yarısı Hudeybiyyədə, qalan hissəsi isə geri  qayıdarkən nazil olmuşdu.