Səhabələr

Ümrə səfəri və Hudeybiyyə

Onun gəlişini görən Allah Rəsulu (s.ə.s.) öncə əshabını cərgə ilə düzür. Abbad ibn Bişrə əmr edir, atlı dəstələrlə hazır olmağı tapşırır. Çünki bundan sonra hər şey ola bilərdi.

Hər iki tərəf bir-birini süzür, ancaq heç biri hücum etmir. Bu zaman günorta namazının vaxtı girir. Allah Rəsulu (s.ə.s.) Hz. Bilala səslənərək azan oxumağı əmr edir. Hamı susur və Qamimdə Hz. Bilalın yanıqlı səsi yayılır. Azandan dərhal sonra Allah Rəsulu qibləyə üz tutub namaza durur, əshab da arxasında düzülərək namaz qılmağa başlayır. Beləcə  namazlarını da bitirir və hərə öz yerinə çəkilir.

Bütün bunları seyr edən Xalid ibn Vəlid peşmançılıq içində: "Onların üstünə hücum edib qılıncdan keçirməyin əsl vaxtı idi. Eybi yox, hər halda onların öz uşaqlarından və canlarından çox istədiyi başqa bir namaz mütləq olacaq. O zaman hücum çəkib hamısını qılıncdan keçirərik," – deyə düşünür.

Demək ki, müsəlmanlar əsr namazına durduqları zaman onlara hücum edəcək və qabaqlarına çıxanı qılıncdan keçiricəkdilər.

Amma gözlədikləri kimi olmur. Belə ki, bu zaman Cəbrail gəlir və Rəsulullaha səmalardan yeni ayələr gətirir. Gələn ayədə Ona: "Ey Rəsulum, – deyir Uca Allah, – Sən əsgərlərin içərisində olub onlara namaz qıldırdığın zaman onlardan bir dəstə silahlarını özlərilə götürsünlər. Namazlarını qılıb səcdə edən kimi sizin arxanıza düşmənin önünə keçsinlər. Sonra namaz qılmamış o biri dəstə öz ehtiyat vasitələrini və silahlarını götürərək gəlib səninlə birlikdə namaz qılsın! Kafirlər istərdilər ki, sizin silahlarınızdan və mallarınızdan heç bir xəbəriniz olmaya idi və onlar da sizin üzərinizə birdəfəlik basqın edə idilər.

Yağışdan əziyyət çəkdiyiniz, yaxud xəstə olduğunuz zaman silahlarınızı namaz vaxtı yerə qoymaq sizə günah deyildir, lakin ehtiyatı əldən verməyin! Şübhəsiz ki, Allah kafirlər üçün alçaldıcı əzab hazırlamışdır!

Namazınızı qıldıqdan sonra ayaq üstə olanda da, uzananda da Allahı zikr edin, arxayınlığa çıxdıqda isə namazı öz qaydasınca qılın! Çünki namaz möminlərə bəlli vaxtlarda fərz (vacib) edilmişdir.

Düşmən qövmü təqib etməkdə, ey müsəlmanlar, zəiflik göstərməyin! Əgər siz yaralarınızdan və səfərin çətinliklərindən əziyyət çəkirsinizsə, onlar da sizin kimi əziyyət çəkirlər. Halbuki siz onların ummadıqlarını Allahdan umursunuz. Allah hər şeyi biləndir, hikmət sahibidir!"[5]

Hər bir hadisə yeni hökmün gəlməsinə səbəb olurdu. Üstlərində daima bir inayət əli dolaşır və onların hər addımını xeyir naminə istiqamətləndirirdi.

Xalid ibn Vəlid Müsəlmanlara hücum etmək üçün əsr namazını gözləyir, Uca Allah isə möminlərə əvvəlcədən xəbərdarlıq edir, necə davranmalı olduqlarını bildirirdi.

Vaxt çatıb azan oxunmağa başladıqda hücuma hazırlaşan Xalid ibn Vəlid Rəsulullahın  (s.ə.s.) qibləyə dönərək namaza durduğunu görür, amma günorta namazındakı kimi deyil. Əshabın bir hissəsi namaza durmamışdı. Xalid ibn Vəlid çaşıb-qalır. Belə ki, ayədə qeyd edilən namaz artıq tədbiq olunur, Allah Rəsulu (s.ə.s.) əshabı ilə birlikdə qorxu namazı qılırdı. Buna görə də əshabını iki yerə ayırmışdı. Hər bir rükəti bir dəstə səhabə ilə qılır, digər dəstə isə  keşik çəkirdi.

Hudeybiyyəyə doğru

Axşam olunca Allah Rəsulu (sallallahu əleyhi və səlləm):

– Sağ tərəfə dönüb o ağaclıqlara tərəf gedin, – buyurur, – Zatül-Hanzal təpəsini kim tanıyır? – deyə soruşur. Məqsədi Xalid ibn Vəlidin xəbəri olmadan yola çıxmaq və məkkəlilərə olan mərhəmətinin bir təzahürü olaraq onlarla qarşı-qarşıya gəlməmək idi. Büreydə ibn Husayb:

– Mən tanıyıram, ya Rəsulullah, – deyə səslənir.

Hz. Büreydəyə dönən Allah Rəsulu:

– Onda düş qabağımıza, – buyurur.

Gecənin qaranlığından istifadə edib yeni bir yolçuluğa başlamışdılar; öndə Hz. Büreydə arxada İslam ordusu irəliləyirdi.

Qərbə doğru gedirdilər. Səravi dağlarının Asal tərəfini istiqamət götürmüşdü Hz. Büreydə. Xalid ibn Vəlid isə öz adamları ilə birlikdə hər şeydən xəbərsiz hələ də orada gözləyirdi.

Çox mürəkkəb və çətin şəraitdə irəliləyirdilər. Hətta iş o yerə gəlib çatır ki, Hz. Büreydə ayaqlarındakı yaralardan yeriyə bilmir. Buna görə Allah Rəsulu onun dəvəyə minməsini və onlara yolu tanıyan başqa bir adamın bələdçilik etməsini istəyir. Bu dəfə Həmzə ibn Amr irəli çıxır. O da müəyyən yerə qədər gələndən sonra yolu qarışıq salır. İndi lazım olan yerə çatmaq üçün başqa bir bələdçiyə ehtiyac vardı. Bu dəfə önə çıxan Amr ibn Abdinühm əl-Əsləmi idi. Allah Rəsulunun (sallallahu əleyhi və səlləm) önünə düşüb irəliləyir. Şərait ağır, yol da qarışıq. Səhabələr kol-kosa ilişməmək üçün başını aşağı əyərək yeriyirdi. Niyyət səmimi olanda inayət də özünü göstərir. Gecənin qaranlığında bədirlənmiş ay yollarına işıq salır, sərin meh ən sıxıntılı anlara həmdəm olurdu.

Bir yerə gəlib çatanda Allah Rəsulu (s.ə.s.) qarşıdakı bir təpəni göstərib:

– Bu təpə Zatül-Hanzal təpəsi deyilmi? – deyə soruşur. Hz. Amr:

– Bəli, ya Rəsulullah! Ora Zatül-Hanzal təpəsidir, – deyir.

– Mirar təpəsinə kim çıxarsa, Bəni-İsrailin günahlarının bağışlandığı kimi, onun da günahlarını bağışlanar, – deyə Rəsulullah (s.ə.s.) buyurur.

Bunu eşidən səhabələr təpəyə dırmanmaqda bir-birilə yarışır. Bu mənzərəni görən Allah Rəsulu:

– Bu gecə bu təpənin misalı Bəni-İsrail haqqında Allahın: "Şəhərin qapısından əyilərək keçin və girərkən də: "Əfv et, ya Rəbbi!" – deyin ki, xətalarınızı bağışlayım!" – buyurduğu  qapının misalı kimidir, – deyir

Çətinliklər arxada qalmış, daha təhlükəsiz bir yerə gəlmişdilər. Bu zaman Allah Rəsulu (s.ə.s.):

– Allahdan bağışlanma diləyir və yenə Ona tövbə ilə qəlbən yönəlirik, – deyə nəsihət edir.

Onun hər addımını diqqətlə izləyən əshab bir ağızdan bağışlanma diləyib tövbə edir. Sonra da Rəsulullah (s.ə.s.):

– Şübhəsiz ki, bu, İsrailoğullarına təklif olunan, onların da imtina etdiyi bağışlanma və tövbə şəklidir, – buyurur.

Allah Rəsulu əshabına bir müjdə də verir:

– Allah bu gecəni bu təpədə keçirən hər kəsi mütləq bağışlayacaqdır!

Lazım olan yerə gəlib çatmışdılar. Bir müddət dincələcək və qarınlarını doyuracaqdılar. Ancaq yanan tonqalların Qureyşi "çağırmasından" ehtiyat edirdilər. Gəlib bu narahatçılığı Allah Rəsuluna açıqladıqda Rəsulullah (s.ə.s.):

– Onlar sizi əsla görməyəcəklər, – buyurur.

Rəsulullah (sallallahu əleyhi və səlləm) səhərin ilk işıqları ilə əshabına sübh namazını qıldırır. Eyni zamanda qızıl dəvəli bir nəfərdən başqa bu təpədə gecələyən hər bir kəsə İlahi əfvə layiq görülmə müjdəsini verir. Əshab arasında böyük bir sevinc yaşanır. Ancaq hamı əfv edilməyən bu qızıl dəvəli adamı görmək istəyir. Bu adam səhabələr arasına qatılan dəvəsini itirmiş Dəmrəoğullarından biri idi. Məsələni ona danışıb Allah Rəsulunun hüzuruna gəlməsi təklif ediləndə bunu rədd edəcək və dəvəsinin tapılmasının onun üçün daha vacib olduğunu söyləyəcəkdi.[6]