Çap et Çap et
Mətnin ölçüsünü dəyiş: 
A- A A+

Abdullah ibn Ömər (r.a.)

Tarix: 01.08.2013 | Bu məqalə 3. 569 dəfə oxunub.

Abdullah ibn Ömər halal və harama aid hədisləri ən çox rəvayət edən ravilərdəndir. Ümumiyyətlə, eşitdiyi hədisləri yaddan çıxarmamaq üçün onları yazardı. Lazım olmadıqca hədis rəvayət etməzdi.

İbn Ömər təfsirdə olduğu qədər hədis elmində də öndə gələn hədis hafizləri arasında yer almışdır. Əlimizdə mövcud olan hədis kitablarında İbn Ömərdən iki min altı yüz otuz hədis rəvayət olunmuşdur.

Bunlardan yüz altmış səkkizi Buxari və Müslim tərəfindən birgə rəvayət edilmişdir. Buxaridə səksən bir, Müslimdə də otuz bir, Əhməd ibn Hənbəlin Müsnədində  iki min on doqquz hədis İbn Ömərdən nəql edilmişdir.

İbn Ömər Rəsuli-Əkrəmin (s.ə.s) sözlərini, hərəkətlərini şövq və zövq ilə izləyirdi. Çox vaxt Rəsuli-Əkrəmin (s.ə.s) xidmətində və hüzurunda olardı. Olmayanda da Rəsuli-Əkrəmin söz və hərəkətini hüzurunda olanlardan soruşar, tədqiq edərdi. Bir məsələdə şübhəyə düşdüyü, yaxud yaxşı anlamadığı təqdirdə dərhal Rəsuli-Əkrəmin hüzuruna gedib öyrənərdi. Bu surətlə Rəsuli-Əkrəmin söz və hərəkətlərinə aid hədisləri toplamış, əzbərləmişdir.

Hadisi-Şərifin ümmət arasında yayılmasında və ümmətinə öyrədilməsində İbn Ömərin böyük xidməti olmuşdur. Hədisi yaxşı bilib, yaxşı tədqiq edənlərdən biri idi. Bildiyini öyrətməkdən böyük zövq alardı. Rəsuli-Əkrəmin vəfatından sonra altmış il yaşadı. Ömrünü Rəsulullahın hədislərini İslam ümməti arasında yaymaqla keçirdi. Əlimizdə olan hədislərin əksəriyyəti Abdullah İbn Ömərədən rəvayət olunur.

İbn Ömər Mədinədə dərs halqası meydana gətirərək hədis elmini öyrədərdi. Bundan başqa hər həcc mövsümündə Məkkədə İslam dünyasının dörd tərəfindən gələn hacılara Rəsulullahın hədislərini öyrətmək üçün böyük səy göstərirdi.

Çox hədis bilməsinə baxmayaraq, məsələyə həssas yanaşdığına görə çox az rəvayət edərdi. Abdullah ibn Ömərdən Nafi və İmam Malik ibn Ənəsin rəvayətləri ilə gələn hədislər ən mötəbər rəvayətlər kimi qiymətləndirilir və bu rəvayət zəncirinə “Qızıl Zəncir” adı verilir. Abdullah ibn Ömərdən hədis öyrənənlər arasında başda Abdullah ibn Abbas olmaqla, Cabir ibn Abdullah, Səid ibn əl-Müseyyib, Səid ibn Cübeyr, Abdullah ibn Keysan, Həsən Bəsri, Nafi, Mucahid, Tavus, Ənəs ibn Şirin kimi məşhur mühəddislər və övladlarından Həmzə, Bilal, Abdullah və Ubeydullah vardır. Elə buna görədir ki İbn Ömər, hədis elmində çox hədis rəvayət edən (muksirun) səhabələrdən sayılır.

Abdullah mühəddisliyi ilə yanaşı, fəqih bir səhabə kimi də məşhurdur. İbn Ömər ömrünü Mədinədə keçirmiş və fiqh üzərində çalışmışdır. Mədinənin fiqh alimlərinin bir çoxu fətvalarında İbn Ömərin məlumatından faydalanmışlar. Dörd imamdan biri olan İmam Malikin fiqhi (əsərləri) Abdullah İbn Ömərin fətvaları ilə zəngindir. İmam Malikin dediyi kimi, Abdullah ibn Ömər fiqh alimlərinin başçılarındandır. Əgər İbn Ömərin fiqhdəki fətvaları toplansa böyük bir əsər meydana gələrdi. Misirli alim M. Rəvvas Kalaci “Məvsuatu Fiqhi Abdullah ibn Ömər” (Abdullah b. Ömərin Fiqhi Ensiklopediyası) adıyla əsər nəşr etmişdir. (Beyrut 1986).

Abdullah ibn Ömər uzun ömür sürdüyündən Peyğəmbərimizdən altmış il sonra vəfat etmişdir. Ancaq fətva vermə mövzusunda çox ehtiyatla davranırdı. Bir insan kimi yaxşılıq etməyi, sədəqə verməyi, xeyir əməl etməyi, kölə azad etməyi çox sevərdi. Sağlam xarakterli, yaxşı və gözəl xasiyyətli olub, pisliklərdən qaçınardı. Hər işini Allah rizası üçün edərdi. Qəbir daşında “Allah-Təalaya, Allah üçün xalis ibadət etdi” ifadəsi yazılmışdır. Dünya malına, dünya zövqlərinə heç könül verməzdi. Səhabədən Cabir ibn Abdullah: “Ömər və oğlu Abdullahdan başqa aramızda dünyaya meyli olmayan kimsə yoxdur”, – deyərdi.

Elmdə imamlığa yüksələn mühəddis və tabeunun böyüklərindən olan Nafi Abdullah b. Ömərin azad etdiyi kölədir. Nafi kölə ikən İbn Ömər onu on min dirhəmə satın alıb: “Səni Allah rizası üçün azad etdim”, – deyərək köləlikdən azad etmişdir. Kölələrindən ibadət edəni gördükcə dərhal onu azad edərdi. “Köləlikdən azad olmaq üçün ibadət edənləri gördükdə nə edərsiniz?” –deyə ona sual verənlərə Abdullah “Xeyir uğrunda aldanmaqdan yaxşı şey varmı?” –buyurmuşdur. İmam Nafi Abdullah üçün “Hər zaman dualarında ifadə etdiyi kimi min kölə azad etdikdən sonra vəfat etdi”,–demişdi. Çox vaxt kürəyindəki libasını çıxarıb gördüyü bir kasıba verərdi.

Abdullah ibn Ömərin evində qonaq əskik olmazdı. Axşam yeməklərini nadir hallarda tək yeyərdi. Mütləq qonağı olar, olmazsa, axtarar, tapardı. Özü də dostlarının evində üç gündən çox qonaq qalmazdı. Evində ən zəruri ehtiyacını qarşılayan əşya saxlayardı. Cümədan əvvəl mütləq yuyunar, dəstəmaz alar, gözəl ətirlər vurardı. Hər namaz üçün dəstəmaz alar, gecələri çox namaz qılardı.

Abdullahın oğlu Xalidin azad etdiyi Əbu Qalib belə demişdir “Abdullah ibn Ömər Məkkəyə gələndə tez-tez bizə qonaq olardı. Gecələri təhəccüd namazı qılardı. Bir gecə sübh namazı yaxınlaşdığı zaman mənə “Qalxıb namaz qılmayacaqsanmı? Quranın üçdə birini də oxusan, kifayətdir”, – dedi. Səhər yaxınlaşdı, “Qısa zamanda Quranın üçdə birini oxuyub çatdıra bilmərəm”, –dedim. Mənə tərəf çevrilərək: “İxlas” surəsi Quranın üçdə birinə bərabərdir”,–dedi”.

İmam Nafinin nəql etdiyinə görə, Abdullah ibn Ömər musiqini sevməzdi. Musiqi və saz səsləri eşitdiyi vaxt qulaqlarını tutardı. Bir gün bir nəfər yanına yaxınlaşaraq “Abdullah, Allah üçün səni çox sevirəm”, – dedi. Abdullah da “Mən də Allah üçün səni heç sevmirəm. Çünki sən azanı muğam, mahnı kimi oxuyursan”, – buyurdu.

Allahdan başqa kimsədən qorxmazdı. Pisliyə qarşı həmişə yaxşılıqla cavab verərdi. Zeyd ibn Əsləm bu hadisəni nəql edir: “Bir nəfər yolda Abdullah ibn Öməri söyməyə başladı. Abdullah evinin qapısına çatana qədər onu səbirlə dinlədikdən sonra adama baxaraq “Mən və qardaşım Asim heç kimi söymürük”, –dedi.

Davamı: 1 2 3 4