Və sona doğru
Hz. Əli xəlifə olsa da, Mədinədə tam olaraq rəhbərliyi təsis edə bilməmişdi. Mədinədəki fitnəkar qruplar da aranı qarışdırırdılar. Səhabələrdən bəziləri bu qarışıqlıqdan bezib Məkkəyə getdi. Gedənlər arasında Hz. Zübeyr də vardı. Orada həcc ziyarətindən dönməyə hazırlaşan Hz. Aişə ilə birləşib Bəsrəyə getməyə qərar verdilər.
Əslində Hz. Zübeyr (radıyallahu anh) Cəməl hadisəsində Bəsrəyə Hz. Əli (radiyallahu anh) ilə döyüşməyə deyil, insanlar arasında sülh etmək, Hz. Osmanın (radiyallahu anh) qatillərindən qisas almaq və fitnənin kökünü kəsmək üçün çıxmışdı. Döyüş isə qəflətən iki qrupun da qəsdi olmadan içəridəki münafiqlərin təhrikiylə meydana gəlmişdir.
Yuxarıda bəhs etdiyimiz Cəməl hadisəsində Hz. Əli ilə Hz. Zübeyr qarşı-qarşıya gəldilər. Orada Hz. Əli Hz. Zübeyrə bir şeyi xatırlatdı: “Ey Zübeyr, yadındamı bir gün Mədinədə ikimiz əl-ələ tutub gedirdik. Əfəndimiz qarşımıza çıxdı. İkimizə də baxdıqdan sonra sənə dönüb: “Ey Zübeyr, Əli ilə sənin aranda bir hadisə olacaq, amma sən onda haqsız olacaqsan”, – buyurdu? Zübeyr birdən duruxdu. Bəli, yadına düşmüşdü.[8] Amma bu günə qədər unutduran unutdurmuşdu. O saat geri döndü. Mədinəyə tərəf yola düşdü. Ona: “Bu qədər adamı bir yerə yığıb indi də buraxıb gedirsən?” – dedilərsə də, böyük bir haqq tərəfdarı olduğunu sübut edərək deyilənləri vecinə almadı və yoluna davam etdi.
Səhabələr belə idi. Hamısı da “Vaqqaf indəl-Haqq” idilər. Haqqı gördükləri anda oradaca dayanırdılar. O günə qədər bildikləri və elədiklərini əllərinin arxası ilə itələyə bilirdilər. Bu xüsusiyyətdə onlara çatan olmazdı.
Mədinəyə getdiyi yerdə haqdan xəbərsiz Amr ibn Cürmüz adlı bir şəxs onun arxasınca düşüb namaz qılarkən şəhid etmişdi. Onu öldürməklə Hz. Əlinin gözünə girməyə çalışacaqdı. Hz. Zübeyr şəhid edildiyi vaxt 66-67 yaşlarında idi. (Rahmətullahi aleyhi rahmətən vasia).
İbn Cürmüz Hz. Əlinin yanına gəlib Hz. Zübeyri öldürdüyünü xəbər verdi. “Bu qılıncım, – dedi, – onun başını kəsdi”. Qarşılığında nə isə alacağını gözləyirdi. Ancaq istədiyinə nail olmadı. Hz. Əli onu bir şeylə – Peyğəmbər Əfəndimizin (s.a.s.) bir xəbərdarlığı ilə hüzurundan qovdu: “Safiyyənin oğlunun qatilini Cəhənnəmlə müjdələyirəm!”
Elmi fəaliyyəti
Allah qorxusu və Hz. Peyğəmbərə (s.ə.s.) olan ehtiramdan hədisləri təhrif edərəm qorxusu ilə rəvayət etməkdən çəkinmiş. Bu səbəbdən rəvayət etdiyi hədis sayı otuz səkkizdir. Oğlu bunun səbəbini soruşanda: “Oğul! Dostlarımın şahid olduğu şeylərə mən də şahid oldum. Amma mən Əfəndimdən bunu da eşitdim: “Kim bilərək mənə yalan isnad edərsə, Cəhənnəmdə yerini hazırlasın”. Onun demədiyi bir sözü demək qorxusuyla hədis rəvayət edə bilmədim”, – demişdi.
Ticarətlə məşğul olduğu üçün Mədinənin hörmətli varlıları arasında özünəməxsus yeri vardı. Deyilənə görə Hz. Zübeyrin minə qədər köləsi vardı. Onların qazancının hamısını Allah yolunda sədəqə verirdi. Peyğəmbərin (s.a.s.) şairi Hassan ibn Sabit bu durumu bir şeiri ilə mədh etmişdi. Çoxlu sərvəti olmasına baxmayaraq sadə bir həyat yaşadı. Dünyaya çox bağlanmaq istəmədi.
Böyük bir ailəyə sahib olan Hz. Zübeyr on səkkiz uşaq atasıdır.
Allah Rəsulu onu illər öncəsi Cənnətlə müjdələmişdir. “Talha və Zübeyir mənim cənnətdə qonşularımdır”.[9]
Hz. Cabir nəql edir: “Rəsulullah (əleyhissalatu vəssalam) buyurdular ki:” Hər peyğəmbərin bir həvarisi vardır. Mənim həvarim isə Zübeyr İbn Avvamdır”.[10]
Allah bizi onların sevgisindən və şəfaətindən məhrum eyləməsin. Amin.
[1] F. Gülən, İrşad Ekseni
[2] İbn Sad, Tabakat, 3/101
[3] Üsdül-Ğabə, 2/197
[4] İbn Sad, Təbəqat, 3/103
[5] İbn Hişam, Sire, 3/348
[6] Buxari, Cihad 141, Məğazi 46, Təfsiri surə (60) 1, İstizan 23; Müslim, Fezailüs-Sahabə 161.
[7] Mölana Şibli, Əsri-Səadət, (Ashabı-Kiram), 1:344
[8] İbn Əsir, Üsdül-ğabə, 2/199
[9] Tirmizi, Mənaqib, 22
[10] Buxari, Fəzailul-Əshab 13, Cihad 40, 41,
