Fitnə alovunu söndürməsi
Hadisələrdə təkcə fitnə çıxaranlar iştirak etmirdi. Qarışıqlığı fürsət bilən bir qisim mənfəətpərəstlərin məkrli planları “sayəsində” bir çox sadəlövh və səmimi insanlar da hadisələrə qoşulurdu. Belə ki, fitnə üçün şərait yetişmişdi; Hz. Osman şəhid edilmişdi. Qatilləri də tapılmırdı. Üstəlik minlərlə insan sözü bir yerə qoyub bir ağızdan Hz. Osmanı öldürdüklərini söyləyirdilər.
Hz. Əlinin işi, həqiqətən, çox çətin idi, o da istəyirdi ki, qatilləri tapıb cəzalandırsın, amma bunun üçün zaman lazım idi. Səbri çatmayanlar isə dərhal nəticənin əldə edilməsini istəyir və gündən-günə xilafətə qarşı təzyiqləri artırırdılar. Və bu mərhələ xarici əllərin fitnəsi ilə nəzarətdən çıxıb Cəməl və Siffin kimi iki böyük hadisə ilə nəticələndi. Bir insanın qatilini tapmaq məqsədi ilə tələsik verilən qərarlar minlərlə insanın şəhid olmasına gətirib çıxardı. Eyni zamanda Hz. Əli bu hadisələrdə çox sevib, ehtiram göstərdiyi insanlarla da qarşı-qarşıya gəlmişdi. Ancaq bu məqamda şəxslərdən çox təmsil etdiyi dinin dəyərlərini nəzərə almalı idi və belə də etdi. Bu döyüşlərdə ölənlərin arxasınca göz yaşı tökür, hətta bəzilərini özü dəfn edirdi.
Sonra “Həkəm” hadisəsində məsələnin həllini gözlədikləri halda, daha da qarışmış, düyünə düşmüşdü. Xilafətin təsiri get-gedə zəifləyirdi. Bir də əsgərlər yorğunluqlarını bəhanə edərək döyüşmək istəmir və Hz. Əlini belə çətin vaxtda tək qoyurdular. Eyni zamanda, meydanda belə qarışıq dönəmlərdə zühur edən yeni cərəyanlar da vardı. Xaricilər adı ilə tarixə düşən bir dəstə insan “Həkəm” hadisəsini də bəhanə edərək həm Hz. Əlini, həm də başda Hz. Müaviyə olmaqla bütün tərəfləri kafirlikdə ittiham edir və heç kəsi dinləmirdilər.
Bütün bu hadisələrdə özünü çox şeydə haqlı görürdü, amma onun üçün ən böyük dəlil – ilk günlərin gülü əzabkeş Ammarın öz tərəfində şəhid edilməsi idi. Belə ki, Allah Rəsulu (s.ə.s.) bir gün üzünü Ammara tutub:
– Ammar, sənə heyif! Səni həddini aşmış və azğın bir tayfa şəhid edəcək, – buyurmuşdu.
***
Bu qarışıq günlərdə onun başına bir iş gələr qorxusu ilə qapısında növbə tutmaq istəyənlər də olmuşdu. Niyə növbə tutduqlarını öyrəndikdə:
– Məni yerdəkilərdən qoruyacaqsınız, yoxsa göydəkindən? – deyə sual vermişdi. O, bilirdi ki, uca səmalarda ilahi qədər (qəzavü-qədər) izin vermədikcə yerdə bir şey xətər yetirə bilməzdi. Ancaq əcəl gələndə bu ilahi hifz aradan çəkilir və qədər hökmünü icra edir.
Meydanın bu qədər qarışdığı bir vaxtda fitnənin kökünü kəsmək qərarına gələn Hz. Əli döyüşməyəcəyini bildirən ordusuna çox sərt və ağır nitq söyləmişdi. Top gülləsi kimi ağır sözlərindən bəziləri belə idi:
– Təəssüf! Təəssüf! Ürək ağrıdan, ağıl və məntiqə sığmayan, insanı kədərə qərq edən halınıza təəssüflər olsun! Onlar doğru yolda olmaya-olmaya zəncir həlqəsi kimi birləşdiyi halda, sizin haqlı ola-ola belə dağınıq və cəsarətsiz olmağınıza təəssüflər olsun! Sizi hədəf seçdilər! Üstünüzə ox yağdırırlar, amma siz heç ox atmırsınız. Sizə hücum edirlər, amma siz cavab vermirsiniz. Gözünüz görə-görə Allaha üsyan edirlər, sizin tükünüz də tərpənmir.
…Ey kişi görünüşlü olub, amma kişi olmayanlar! Ey müqəvva kimi dayanan xəyali varlıqlar! Ey ayağına bəzək taxanlar kimi oturub ağlından istifadə etməyənlər! Vallah, siz itaətsizlik etməklə mənim bütün tədbir və düşüncələrimi yerlə-yeksan etdiniz! Qəlbimi kədər və qəzəblə doldurdunuz.
…
Allah şahiddir ki, mən hələ 20 yaşından döyüşməyə başladım. İndi isə yaşım altmışı keçib. Lakin bir insanın sözü eşidilmirsə, onun təcrübə və biliyi nə işə yarayar ki?! Min bir hünəri də olsa, ona kim inanar?!
