Cəmiyyətlə Bütünləşən Nüzul Keyfiyyəti

Artıq Məkkədə hər cəhətdən yeni bir mərhələ yaşanırdı. İnsanın fitrətini nəzərə alaraq hissə-hissə və ehtiyaca uyğun gələn ayələrlə cəmiyyət yenidən inşa edilir və beləliklə də nazil olan ayələrin insanlar tərəfindən mənimsənilərək təmiz fitrətlərdə yaşanan bir Quran halına gəlməsi məqsədi güdülürdü. Sanki, o günkü toplum artıq səma ilə bütünləşmiş  və belə demək mümkünsə, insanlar üzərinə “ilahi nəzarət” qoyulmuş, yaxından izlənilirdi. Müsəlmanların hər addımının cavabı gəlir və işin həqiqəti ortaya qoyularaq gələcəyə istiqamətləndirilirdi.

Allah Rəsulunun (s.ə.s.) hüzuruna  gələrək:

−  Bizə gözəl şeylər danış, − deyənlərin cavabında Cəbrail bu bəyanı  çatdırırdı:

− Allah sözlərin ən gözəlini nazil etməkdədir. Allahın vəhy yolu ilə endirdiyi bu söz ayə və surələri arasında tutarlı və həqiqətləri xitab olunduğu toplum tərəfindən yaxşı başa düşülsün deyə fərqli üslublarla təkrar-təkrar bəyan edən bir Kitabdır. Rəbbinə təzim edib Ondan qorxanların dəri və vücudları onu (Quranı) oxuyub eşidərkən ürpərər, sonra dəriləri və qəlbləri Allahı anmaqla isinib yumşalar və sükunət (rahatlıq) tapar. Məhz bu, Allahın hidayətidir. O dilədiyinə yol göstərər. Allah yolunu tərk edənləri isə heç kəs doğru yola yönəldə bilməz!^[1]