Ayrılıq vaxtı yaxınlaşarkən…

Bu vaxt azan oxunmağa başlanır. Günorta və əsr namazlarını birlikdə qılırlar! Namazdan sonra Cəbəli-Rahmənin ətəyinə gələn Allah Rəsulu burada dayanır və "vəqfə" (Ərafat dağının olduğu yerdə bir qədər dayanmağa vəqfə deyilir ki, bu da həccin şərtlərindən (rüknlərindən) biridir. Bu rükn yerinə yetirilməsə, həcc pozular, səhih olmaz.) edir. Qibləyə dönərək o gün axşama qədər dua edib Rəbbinə yalvarır. Nur insan nurdan bir heykəl kimi Rəbbindən mərhəmət diləyirdi. Yenə Cəbrail gəlmiş, Rəsulullahın üzündə vəhy əlamətləri görünmüşdü. Allah buyururdu: "Bu gün dininizi sizin üçün tamamladım, sizə olan nemətimi də kamala çatdırdım və sizin üçün din olaraq yalnız İslamdan razı oldum!"^[3]

Demək ki, bu, Nur dağında, Hirada başlayan mərhələnin son meyvəsi idi. Bunu eşidər-eşitməz bəzi səhabələr bir tərəfə çəkilib ağlayır! Bu, Rəsulullahın da gözündən qaçmır. Hz.Ömərə yaxınlaşıb:

– Nə üçün ağlayırsan? – deyə soruşur.

Böyük Ömərin cavab verməyə halı yox idi, özünü toplayıb:

– Ağlayıram, – deyir, – çünki bu ana qədər bizim dinimiz davamlı böyüyürdü. İndi anlayırıq ki, tamamlanan hər şey bundan sonra nöqsanlaşma mərhələsini yaşayacaq.

Bu, Ömər zəkası, uzaqgörənliyi idi  və Rəsulullah ona:

– Doğru deyirsən, – cavabını verir.

Daha sonra da tərkinə aldığı Üsamə ilə birlikdə Müzdəlifəyə yönəlir. Burada axşam və işa namazlarını bir azan və iki iqamə ilə birləşdirərək qılır.

Mina

Zilhiccə ayının onu idi. Vaxtın girməsi ilə sabah namazını Müzdəlifədə qılan Könüllər Sultanı Məşaril-Harama gəlib üzünü qibləyə çevirir, dua-niyazla Rəbbinə sığınır, təkbir, təhlil və zikrlə məşğul olur.

Günəş doğmamış Qasvaya minib Minaya gəlir. Bu dəfə dəvəsinin tərkinə Fadl ibn Abbası almışdı. Bu əsnada İbn Abbasa şeytan daşlamaq üçün daş toplamağı tapşırır. Muhassir vadisinə çatanda dəvəsini daha da sürətləndirir. Çünki bura fil ordusunun həlak olduğu yer idi!

Nəhayət, Minaya gəlib çatır. Günəş yeni doğmuşdu və Aqabə vadisinin yanına gəlib elə dəvəsinin üstündə  şeytan daşlamağa başlayır.

Daha sonra yenidən əshabına dönən Allah Rəsulu bu sözləri ilə bir növ əvvəlki xütbəni tamamlayır:

– Şübhəsiz ki, zaman bu gün Allahın göyü və yeri ilk yaratdığı andakı məhvərinə gəlib oturdu. Bir il on iki aydır. Bunlardan dördü müqəddəs aylardır. Üçü dalbadal gəlir; zilqədə, zilhiccə və məhərrəm. O biri də şaban ilə cəmadiyələvvəl arasında qalan rəcəb ayıdır. Şeytan artıq sizin bu bölgənizdə özünə qulluq edilməsi ümidini itirmişdir. Ancaq siz xırda gördüyünüz bir çox işinizdə şeytanın dediyini edəcəksiniz ki, bundan da onun razı qalması bir həqiqətdir.

Həcc vəzifəsi ilə əlaqədar sizi maraqlandıran nə varsa, Məndən soruşun, çünki Mən bu ildən sonra həccə gələcəyimi sanmıram!

Allah Rəsulu (s.ə.s.) daha sonra üslubunu dəyişdirir və indi hansı ay və hansı gün olduğunu soruşur. Səhabələr:

– Ən doğrusunu Allah və Rəsulu bilər, – deyə cavab verir. Çünki Onun ay və günə başqa ad verəcəyini sanmışdılar!

– Zilhiccə ayı deyilmi? – deyə Rəsulullah onlardan soruşur.

– Bəli, – deyirlər.

– Bu, şəhərin adı nədir?

Rəsulullahın başqa isimlə adlandıracağını düşünən səhabələr yenə:

– Ən doğrusunu Allah və Rəsulu bilər, – deyə cavab verirlər.

– Bura haram bölgəsi deyildirmi?  – deyə soruşur.

– Bəli, – deyirlər.

– Şübhəsiz ki, Rəbbinizə qovuşacağınız günə qədər canlarınız, mallarınız və namusunuz bu gününüzün, bu ayınızın və bu bölgənizin müqəddəs olduğu kimi sizə müqəddəsdir!

Hər cümləsində bir vida busəsi gizlənmişdi. Qara gözləri ilə iyirmi üç illik uğurları süzür və əshabını özündən sonrakı günlərə hazırlayırdı.

Bir az əvvəlki sualları nə üçün üst-üstə verdiyini indi daha yaxşı anlayırdılar. Bir tərəfdən səhabələri ilə vidalaşarkən, digər yandan onları ürfan üfüqünə səyahətə aparırdı! Daha sonra bir sual verir əshabına:

– Vəzifəmi təbliğ etdimmi?

Əlinin altında yetişən əshabdan öz vəzifəsini necə icra etməsini soruşurdu. Əshab yenə də:

– Bəli! – deyə hayqırır.

Bundan sonra Rəsulullah Rəbbinə yönəlir və öncə:

– Allahım! Sən şahid ol! – deyə nida edir. Sonra da təkrar əshabına üz tutub:

– Bütün bunları burada olanlar olmayanlara çatdırsın. Çünki təbliği eşidən nə qədər insan var ki, onu dinləyəndən daha yaxşı qavrayır. Və əsla Məndən sonra bir-birinizin boynunu vuran kafirlər kimi olmayın!

Bu nəsihətlərdən sonra növbə qurbanların kəsilməsinə çatır. O gün Allah Rəsulu öz yaşı qədər qurban kəsir və yerdə qalan otuz yeddi heyvanın kəsilməsini də Hz.Əliyə həvalə edir. Sonra bir səhabəni hüzuruna çağırıb saçını təraş etdirir. Səhabələr mübarək saç tellərinin yerə düşməməsi üçün ovuclarını açır, yerə düşənləri də götürüb üz-gözlərinə sürtür, göz yaşı tökürlər! Bu vaxt Hz.Əbu Bəkir kimi bəzi səhabələr də ayrılıq öncəsi bir tərəfə çəkilmiş, Onu kənardan seyr edirdilər!

Cəmrələr və vida

(Cəmrə – Hacıların Mina vadisində şeytan daşlamaları.)

Rəsulullah (sallallahu əleyhi və səlləm) yenidən Məkkəyə yönəlir. Kəbəyə gəlir, "ifaza" təvafını edib günorta namazını qılır! Sonra Abdulmuttaliboğullarının yanına gedir. Ona zəmzəm ikram edirlər, O da içir!

Həmin gün yenidən Minaya gəlir. O gecə burada qalır! Ertəsi gün günortaya kimi gözləyir. Günəş səmanın tən ortasına yüksələndə əvvəl birinci, sonra ikinci və nəhayət, üçüncü cəmrənin (daş atılan yerin) yanına gələrək şeytana daş atmağa başlayır! Burada dayanır və bir daha əshabına səslənərək bildiklərini möhkəmlətmək istəyir.

Təşrik günlərində şeytan daşlama işini bitirdikdən sonra yenidən Kəbəyə gəlir və gecədən xeyli keçmiş "Vida təvafı" edir. Artıq ayrılıq vaxtı idi və əshabına da yola çıxmaq üçün hazırlıq  əmrini verir!

Zilhiccə ayının on səkkizi idi. Allah Rəsulu Mədinəyə doğru irəliləyərkən Cuhfə yaxınlığında Xum adlı quyunun başında dayanaraq əshabına nəsihət edir:

– Diqqət edin, ey insanlar! Şübhəsiz ki, Mən də bir bəşərəm (insan oğluyam) və bilirəm ki, çox keçmədən Rəbbimin elçisi gələr və Mən də onun dəvətinə razılıq verərəm! Sizə iki önəmli miras qoyuram! Onların birincisi Allahın kitabıdır ki, içində hidayət və nur vardır. Ondan möhkəm yapışın! İkincisi isə Mənim əhli-beytimdir. Əhli-beytim barədə sizi həssas olmağa çağırıram, əhli-beytim barədə sizi həssas olmağa çağırıram!