Yeni hücum və Xəndək

Bu sözlərə kəsərli cavab vermək lazım idi. Adam ağzının sözünü bilmir, Allah Rəsuluna həqarət edirdi. Bu, Üseyd ibn Hudayrı özündən çıxarır və gur səsi ilə Kab İbn Əsədin cavabını verir:

– Ey Allah düşməni! Həddini bil! Hansı cəsarətlə sən Onun haqqında bu cür sözlər danışırsan! Özünü yığışdır! Görərsən, Allahın izni ilə Qureyş pərişan şəkildə geri qayıdacaq və sən yenə evinin kənarında tək-tənha qalacaqsan; onda biz bu gizləndiyin deşikdən çıxarıb həddini bildirəcəyik!

Ara əməlli-başlı qızışır; Rəsulullahın elçiləri ilə Bəni-Qureyzə liderləri arasında bir söz savaşı başlayır.

Bu adamları heç cür başa salmaq mümkün deyildi; elə isə israr etməyin də mənası yox idi. Mübahisəyə son nöqtəni qoyan Sad ibn Muaz^[8] olur:

– Burax bu adamı, – deyir yoldaşına, – burax, çünki artıq onunla mübahisə etməyin faydası yoxdur!

Doğrudan da, danışmağın bir faydası yox idi. Vəziyyəti yoxlamaq üçün Rəsulullahın göndərdiyi heyət xəyanətin doğru olduğunu müəyyən edib, çarəsiz geri qayıdır. Xəndəyə çatanda Sad ibn Ubadə Allah Rəsuluna yönəlir, yerişindən anlamışdı, ancaq yenə də nəticəni onlardan eşitmək istəyirdi. Sonra da bir xəbər gözləyən Allah Rəsuluna (s.ə.s.):

– Adəl və Qarə, – deyə səslənir. Hər şey aydın idi. Rəcidə Hubeyb və yoldaşlarına xəyanət edən Adəl və Qarə qəbilələri kimi Bəni-Qureyzə də xəyanətdə iştirak edirdi.

Allah Rəsulu (s.ə.s.) hər cür çətin şəraitdə qələbə əldə etməyi öyrədirdi əshabına. Çovğun və boranın hökm sürdüyü, hər yeri qar və buzun örtdüyü ən çətin şəraitdə belə neçə-neçə bahara qapı açır, ümməti üçün açdığı yollardan bahar rüzgarları əsdirir və onun bu rahatlığı ciyərlərinə çəkməsini istəyirdi. Burada da eyni şeyi edir:

– Gözünüz aydın, ey möminlər! Allahın nüsrəti və yardımı var, sevinin, – deyir, – əlbəttə ki, Mən  Beyti-Atiqin (Kəbə)  açarlarını alıb onu təvaf edəcəyim günləri görürəm. Kisra və Qeysər də həlak olacaqlar və onların bütün var-dövləti də Allah yolunda sədəqə veriləcəkdir!

Bu xəyanət xəbəri qısa müddətdə möminlər arasında yayılır və böyük bir narahatlığa səbəb olmuşdu. Mədinədə qalan ailələri Bəni-Qureyzənin daxili xəyanətindən qorunmurdu. Qorxudan ürəkləri ağızlarına gəlmiş, ağıllarında cürbəcür şübhələr oyanmağa başlamışdı.^[9]

 Bu tərəfdə isə fürsət gözləyənlər yenə də fəaliyyətdə idi. Münafiqlər vəziyyətdən istifadə etməklə möminlərin  əhvali-ruhiyyəsini pozmağa başlamışdılar:

– Məhəmməd Kisra və Qeysərin xəzinələrinə malik olacağımızı və onların mallarının Allah yolunda sədəqə ediləcəyini bizə vəd edir, amma bir baxın bu gün biz başımıza nələr gələciyini bilmirik. Ehtiyacımızı ödəmək üçün ayaq yoluna belə gedə bilmirik!^[10]

Bununla kifayətlənməyib, möminlərə də:

– Ey Yəsrib xalqı! Artıq burada qala bilməzsiniz, gözlməyinizin də bir mənası yoxdur, haydı, geriyə dönün, – deyərək onları Allah Rəsulundan ayırmağa çalışırdılar.

Bir dəstə münafiq də Mədinədəki ailələrin müdafiəsiz olduğunu irəli sürərək Rəsulullahın hüzuruna gəlib onları qorumaq üçün izin istəyirdi. Aradan çıxmağa adət etmiş Bəni-Harisənin bu hərəkətini görən Sad ibn Muaz Allah Rəsulunun hüzuruna gəlir və bu üzsüzlərə izin verməməsini  söyləyir.

Gündüz kimi aydın gecələr

O dövrdə döyüşlər ancaq gündüzlər cərəyan edir, hər iki cəbhə gecəni istirahətə çəkilirdi. Ancaq Xəndəkdə vəziyyət başqa idi. Kimin haradan necə hücum edəcəyini qabaqcadan müəyyən etmək mümkün deyildi. Bir tərəfdə Əhzab ordusu xəndəyi keçmək üçün fürsət gözləyib zəif nöqtələr axtarır, digər yanda da Bəni-Qureyzə intriqalar qururdu.

Bu əsnada Allah Rəsulu (sallallahu əleyhi və səlləm) Bəni-Qureyzənin Mədinəyə gecə basqın edəcəyi xəbərini alır. Kədərlənir. Tövratda əlamətlərini görüb gəlişini gözləmək üçün Mədinədə məskunlaşan Harunun nəsli atalarının əksinə olaraq bu gün öz övladlarından daha yaxşı tanıdığı Allah Rəsuluna xəyanət edir, bununla kifayətlənməyib müdafiəsiz qadın-uşağa hücum planları hazırlayırdı.

Allah Rəsulu (s.ə.s.) vaxt itirmədən Sələmə ibn Əsləmin rəhbərliyi altında iki yüz, Zeyd ibn Harisənin rəhbərliyi altında isə üç yüz nəfərlik dəstəni Mədinədə qalan məsum insanları müdafiə etmək üçün  göndərir.

Sabaha qədər keşikdə duran hər iki birlik təkbir səsləri ilə Mədinənin müdafiəsiz olmadığını elan edəcək və beləliklə, gözü qorxan Bəni-Qureyzə Mədinəyə hücum fikrindən vaz keçəcəkdi.

Düşmənin çiyin-çiyinə verib hücum çəkdiyi bir vaxtda üstəlik aclıq, yorğunluq və soyuqla mücadilə edirdilər. Xüsusən də, gecələr şiddətli soyuqlar olurdu. Rəsulullah (s.ə.s.) da soyuqdan əziyyət çəkir, arada isinmək üçün çadıra gedirdi. Ancaq fikri xəndəkdə idi. Zəif nöqtələrin yaxşı müdafiə edilməsini dönə-dönə vurğulayır, özü olmayanda bir problem çıxmasın deyə əshabını təlimatlandırırdı.

Daim oyaq olur, gecələr gözünə yuxu getmirdi. Çünki Məkkə ordusunun Əbu Sufyan, Xalid ibn Vəlid, İkrimə ibn Əbi Cəhil və Dirar ibn Xattabın hərbi dəstələrlə gecələr növbə ilə ətrafı  dolaşdığını bilir, xəndəyin zəif nöqtələrini müəyyənləşdiməyə çalışdıqlarını görürdü. Bir gecə yarısı:

– Kaş bir saleh adam çıxa, bu gədiyi bu gecə nəzarətə götürüb keşik çəkə, – deyir. Sözünü bitirməmişdi ki, çöldən qılınc-qalxan səsləri eşidilir. Həqiqətən, saleh bir səhabə gəlmişdi.

– Kimsən? – deyə səslənir.

– Sad, ya Rəsulullah, – deyə cavab verir Sad ibn Vəqqas.

– Bu gədiyi sənə tapşırıram, oranı qoru! – buyurur və istirahətə çəkilir. Bir rahatlıq vardı içində, əndişələndiyi yeri etibarlı əllərə tapşırmışdı. Başını qoyub bir müddət yuxulayır.

Sad ibn Əbi Vəqqasa Abbad ibn Bişr və Zübeyr ibn Avvam da kömək edir, növbə ilə təhlükəsizliyi təmin etməyə çalışırlar.

Bir axşam qalxıb çadırın içində namaz qılır. Ümmü Sələmə validəmiz yanında idi.  Çölə çıxır:

– Bunlar müşriklərin süvariləridir. Xəndəyi keçməyə çalışırlar, – buyurur. Sonra Abbad ibn Bişri yanına çağıraraq:

– Yanında kimsə varmı? – deyə soruşur.

– Bəli, çadırınızın ətrafında bir dəstə səhabə var, – deyə cavab verir Hz. Abbad. Allah Rəsulu (s.ə.s) müşriklərin olduğu yeri göstərib deyir:

– Yoldaşlarınla birlikdə xəndəyin ətrafını dolaş! Oradakı müşrik süvariləri xəndəyi keçmək üçün zəif nöqtələr axtarırlar. Məqsəd gecənin səssizliyində qəflətən hücum etməkdir!

Ardından əllərini göyə açaraq:

– Allahım! Bizi onların şərindən mühafizə et, bizə qələbə göndər və onları məğlub et. Çünki onları Səndən başqası məğlub edə bilməz, – deyə dua edir.

Bu zaman Abbad ibn Bişr yoldaşları ilə birlikdə deyilən yerə gedir və Əbu Sufyanı bir dəstə süvari ilə birlikdə orada görür. İki tərəf də bir-birini görən kimi dərhal yaylara əl atır və bir müddət qarşılıqlı ox atışları olur. Nəhayət, müşriklər geri çəkilmək məcburiyyətində qalır.

Rəsulullahı vəziyyətdən xəbərdar etmək üçün çadırına gələn Abbad ibn Bişr Onu namaz qılan görür. Yorğunluğa baxmayaraq, Rəsulullah Allahla irtibatını tam saxlayır, bu cür vəziyyətlərdə belə nafilə ibadətlərini əda edirdi.